Khoang miệng là gì?
Vị trí này có liên quan với ung thư khoang miệng (mồm) và hầu họng (phần của họng phía sau miệng). Khoang miệng gồm nhiều phần; môi, phần lót bên trong môi và má được gọi là niêm mạc miệng; răng, sàn miệng bên dưới lưỡi, phần xương bên trên của miệng (khẩu cái cứng); nướu răng và phần nhỏ phía sau răng khôn.
Hầu họng gồm một phần ba sau của lưỡi, khẩu cái mềm, hạnh nhân khẩu cái (a-mi-đan), và thành sau miệng. Các tuyến nước bọt tạo nước bọt và đổ vào khoang miệng giúp miệng ẩm ướt và hỗ trợ cho việc tiêu hoá thức ăn
Ung thư là gì?
Ung thư là một nhóm bệnh. Ung thư hình thành khi các tế bào trở nên bất thường, phân chia tự ý, không kiểm soát. Người ta biết được hơn 100 loại ung thư khác nhau. Mỗi năm tại Hoa Kỳ phát hiện hơn 30.000 người bị ung thư miệng.
Như các cơ quan khác trong cơ thể, miệng và họng được tạo nên bởi nhiều loại tế bào. Các tế bào bình thường chỉ phân chia để tạo nên những tế bào mới khi cơ thể cần đến một cách có trật tự. Quá trình này giúp giữ cơ thể khoẻ mạnh.
Những tế bào phân chia khi cơ thể không cần tế bào mới tạo nên những mô thừa. Khối mô thừa tạo nên được gọi là khối u, khối này có thể lành tính hay ác tính.
Các khối u lành tính không phải là ung thư. Có thể cắt bỏ chúng mà không bị tái phát trong hầu hết các trường hợp. Điều quan trọng hơn là các tế bào của khối u lành tính không xâm lấn đến các mô khác và không lan đến các phần khác của cơ thể. Các khối u lành tính ít khi đe dọa tính mạng.
Các khối u ác tính là ung thư. Chúng có thể xâm lấn và làm tổn thương mô và các tạng. Hơn nữa, các tế bào ung thư có thể phá vỡ khối u ác tính và vào dòng máu hay hệ bạch huyết. Đó là cách ung thư lan tràn và hình thành các khối u thứ phát ở nơi khác trong cơ thể. Sự lan tràn của ung thư được gọi là di căn.
Khi ung thư miệng lan tràn, chúng thường đi qua hệ bạch huyết. Các tế bào ung thư vào hệ bạch huyết có các bạch huyết trên đường đi – bạch huyết là các tế bào hầu như không màu, chứa dịch giúp cơ thể chống nhiễm trùng và bệnh tật. Dọc theo các kênh bạch huyết là các nhóm cơ quan nhỏ hình hạt đậu được gọi là hạch bạch huyết (đôi khi được gọi là tuyến bạch huyết).
Ung thư cũng lan đến các phần khác của cơ thể. Ung thư mới hình thành tại nơi di căn chính là loại ung thư ban đầu và có cùng tên với loại ung thư đó (ung thư nguyên phát).
Phát hiện sớm
Điều quan trọng là phát hiện ung thư miệng càng sớm càng tốt vì điều trị có hiệu quả nhất trước khi ung thư lan tràn. Viện Ung Thư Quốc Gia khuyến khích người dân hãy đóng vai trò tích cực trong việc phát hiện sớm ung thư miệng bằng cách tự khám hàng tháng. Để tự khám, người bệnh nhìn vào gương và kiểm tra bất kỳ thay đổi hay triệu chứng nào được mô tả dưới đây:
Kiểm tra răng định kỳ bao gồm khám miệng toàn bộ cũng rất quan trọng để phát hiệm sớm ung thư miệng hay các tình trạng tiền ung. Bác sĩ sẽ khám miệng là một phần của khám sức khoẻ định kỳ.
Nguyên nhân gây ung thư là gì?
Các nhà khoa học tại bệnh viện và các trung tâm y tế trên toàn quốc đang nghiên cứu về bệnh lý này để biết thêm về các nguyên nhân gây nên ung thư và cách phòng ngừa. Điều đã biết chắc là không có ai bị nhiễm ung thư từ người khác: ung thư không lây. Hai nguyên nhân gây ung thư được biết đến là rượu và thuốc lá.
Dùng thuốc lá, hút thuốc lá, hút xì gà hay ống điếu, nhai thuốc lá, hay hít thuốc lá chiếm 80-90 % nguyên nhân gây ung thư miệng. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng người hút xì gà và dùng tẩu (ống điếu) có nguy cơ bị bệnh tương đương với người hút thuốc lá. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những ngưới hút thuốc không khói cũng có một nguy cơ đặc biệt hình thành ung thư miệng. Đối với người sử dụng thuốc lá lâu ngày, nguy cơ ung thư càng cao hơnnữa khiến cho việc hít hay nhai thuốc lá ở người trẻ trở nên vấn đề quan tâm đặc biệt.
Người bỏ hút thuốc, thậm chí sau nhiều năm sử dụng cũng có thể giảm nguy cơ ung thư miệng xuống rất nhiều. Các nhóm tư vấn đặc biệt hay các nhóm tự giúp (đồng đẳng) giúp những người đang cố gắng bỏ thuốc cách hiệu quả. Một số bệnh viện có các nhóm dành cho người muốn bỏ thuốc. Hơn nữa, Dịch vụ thông tin Ung Thư và Hội Ung Thư Hoa Kỳ có thông tin về các nhóm này tại các địa phương để giúp đỡ người bỏ thuốc lá.
Uống rượu lâu ngày hay/và nặng cũng làm tăng nguy cơ ung thư miệng, ngay cả đối với người không hút thuốc. Tuy vậy, người vừa hút thuốc vừa uống rượu có nguy cơ mắc ung thư miệng cao đặc biệt. Các nhà khoa học tin rằng các chất này làm tăng tác dụng các hại của nhau lên.
Ung thư môi có thể bị do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Có thể tránh được nguy cơ này nhờ sử dụng thuốc thoa hay dầu thoa chứa chất chống nắng. Đội nón rộng vành cũng giúp chặn những tia sáng mặt trời gây hại. Những người hút tẩu có nguy cơ đặc biệt ung thư môi.
Vài nghiên cứu chứng minh rằng nhiều người bị ung thư miệng có tiền sử bệnh bạch sản, là một mảng trắng bên trong miệng. Nguyên nhân của bệnh bạch sản chưa được biết rõ, nhưng có lẽ có liên quan đến hút thuốc và uống rượu nhiều. Hiện tượng này xuất hiện khi một vùng bị kích thích như lợi và nếp miệng của người không dùng thuốc lá kiểu không hút thuốc (nhai, hít...) và môi dưới ở những người hút tẩu.
Một tình trạng khác là hồng sản, xuất hiện mảng màu đỏ ở miệng. Hồng sản thường xuất hiện nhất ở người từ 60-70 tuổi. Chẩn đoán và điều trị hồng sản và bạch sản sớm rất quan trọng vì những mảng này có thể hình thành ung thư.
Những người biết mình có nguy cơ bị ung thư miệng cao nên trao đổi về mối quan tâm này với bác sĩ hay nha sĩ, những người có khả năng gợi ý các phương cách giảm nguy cơ và sẽ lên kế hoạch phù hợp để khám bệnh.
Các triệu chứng của ung thư miệng là gì?
Ung thư miệng thường xuất hiện ở người trên 40 tuổi nhưng có thể bị ở bất kỳ lứa tuổi nào. Sau đây là những dấu hiệu cảnh báo cần quan tâm:
Vết thương nơi miệng mãi không lành
Khối u hay vùng dày lên nơi má
Mảng đỏ hay trắng ở lợi, lưỡi hay bờ miệng
Đau hay cảm giác chạm được vật gì trong miệng
Nhai hay nuốt khó
Khó di chuyền hàm hay lưỡi
Lưỡi hay vùng khác của miệng tê, hoặc
Sưng hàm gây răng giả không vừa hay không còn thích hợp
Bất kỳ triệu chứng nào ở trên cũng có thể do ung thư hay các nguyên nhân ít nghiêm trọng khác gây nên. Đừng đợi cho đến khi đau. Đau thường không phải là triệu chứng sớm của ung thư miệng. Điều quan trọng là cần đi khám ở nha sĩ hay bác sĩ nếu những triệu chứng trên kéo dài trên 2 tuần.
Chẩn đoán ung thư miệng như thế nào?
Nếu tìm thấy một vùng bất thường trong khoang miệng thì sinh thiết là cách duy nhất để biết đó có phải là ung thư hay không. Bình thường, bệnh nhân được chuyển đến một phẫu thuật viên về miệng hay về tai mũi họng để cắt một phần hay cả khối u hoặc vùng bất thường có thể nhìn thấy được. Nhà mô học sẽ xem xét mẩu mô này dưới kính hiển vi để tìm tế bào ung thư.
Hầu hết các ung thư miệng là carcinoma tế bào vảy. Các tế bào vảy lót bên trong khoang miệng.
Nếu nhà mô học tìm thấy tế bào ung thư, bác sĩ điều trị cần phải biết giai đoạn, độ lan rộng của khối u để có kế hoạch điều trị tốt nhất. Các xét nghiệm và khám tìm giai đoạn sẽ giúp bác sĩ tìm biết ung thư có lan rộng không và phần nào của cơ thể bị ảnh hưởng.
Định giai đoạn nói chung gồm các xét nghiệm X quang răng và X quang đầu, ngực. Bác sĩ có thể cần bệnh nhân chụp CT hay CAT. Chụp CT (cắt lớp điện toán) là dùng một loạt tia X được đặt bên nhau nhờ một máy vi tính để có hình ảnh chi tiếtcủa các cơ quan bên trong cơ thể. Siêu âm cũng là cách để cho ra hình ảnh của các vùng trong cơ thể.
Một sóng có tần số cao (siêu âm) mà người không nghe được đến đập vào mô hay tạng cơ thể và bị dội lại, dạng những phản âm của sóng tạo nên hình ảnh được tạo thành nhờ một đầu từ liên kết với một máy vi tính. Dạng phản âm do sóng tạo ra hình ảnh gọi là hình ảnh siêu âm.
Đôi khi bác sĩ yêu cầu chụp MRI (chụp cộng hưởng từ nhân), tạo ra hình ảnh nhờ từ trường liên kết với máy tính. Bác sĩ cũng sờ thấy những hạch ở cổ và khám những chỗ sưng hay các thay đổi khác. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh nhân sẽ được khám lâm sàng toàn diện trước khi bắt đầu điều trị.
Điều trị ung thư miệng như thế nào?
Điều trị ung thư miệng tuỳ thuộc vào một số yếu tố, trong đó có vị trí, kích thước, loại, độ lan rộng của khối u và giai đoạn của bệnh. Tuổi tác bệnh nhân và tổng trạng cũng cần được quan tâm đến. Điều trị ung thư miệng gồm phẫu thuật, xạ trị và trong hầu hết các trường hợp là kết hợp cả hai. Vài bệnh nhân được hoá trị bằng các thuốc chống ung thư.
Ở hầu hết bệnh nhân, điều quan trọng là khám răng toàn bộ trước khi bắt đầu điều trị. Do điều trị ung thư có thể làm miệng nhạy cảm và dễ bị nhiễm trùng hơn, bác sĩ thường khuyên bệnh nhân làm những răng cần thiết khi bắt đầu điều trị.
Đa số bệnh nhân ung thư muốn biết tất cả về bệnh tật của mình và các lựa chọn điều trị để đóng một phần chủ động trong quyết định chăm sóc y khoa và nha khoa. Bác sĩ là người trả lời những câu hỏi này tốt nhất. Hơn nữa, bệnh nhân có thể chuyện trò với bác sĩ để tham gia vào các nghiên cứu biện pháp điều trị mới.
Những nghiên cứu này được gọi là các thử nghiệm lâm sàng được thiết kế để cải thiện việc điều trị ung thư.
Nhiều bệnh nhân thấy việc đưa ra danh sách các vấn đề trước khi đi khám bệnh là có lợi. Viết ra những ghi chú có thể làm dễ nhớ hơn những gì bác sĩ nói. Vài bệnh nhân cũng nhận thấy khi thành viên gia đình hay bạn bè cùng tham gia thảo luận, ghi chú hay chỉ lắng nghe cũng có ích.
Có nhiều điều cần phải biết về ung thư và cách điều trị. Bệnh nhân không cần hỏi tất cả các câu hỏi hay hiểu tất cả các câu trả lời ngay lập tức. Sẽ có nhiều cơ hội để hỏi bác sĩ giải thích những điều không rõ ràng và yêu cầu nhiều thông tin hơn.
Các phương pháp điều trị
Bệnh nhân ung thư miệng có thể được nhóm các chuyên gia điều trị. Nhóm y khoa này có một phẫu thuật viên miệng, một phẫu thuật viên tai mũi họng, một nhà ung thư học y khoa, một nhà ung thư học chuyên về tia xạ, một chuyên gia phục hình nha, một bác sĩ nha tổng quát, một phẫu thuật viên thẩm mỹ, một bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng, một nhân viên công tác xã hội, một y tá, và một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu.
Phẫu thuật cắt bỏ khối u trong miệng là điều trị thường được tiến hành ở bệnh nhân ung thư miệng. Nếu có bằng chứng khối ung thư lan rộng thì phẫu thuật viên có thể nạo bỏ hạch vùng cổ. Nếu ung thư lan đến cơ và các mô khác vùng cổ thì có thể cần phẫu thuật rộng hơn.
Xạ trị là cách điều trị sử dụng các tia có năng lượng cao để làm phá huỷ các tế bào ung thư và ngăn chúng phát triển. Cũng như phẫu thuật, xạ trị là điều trị tại chỗ, nó chỉ tác động đến những tế bào trong vùng được điều trị mà thôi. Năng lượng có thể được phát ra từ một máy lớn còn gọi là xạ ngoài. Năng lượng này cũng có thể phát ra từ những chất có phóng xạ hoạt động được đặt trực tiếp ngay tại hay gần khối u được gọi là xạ trong. Xạ trị đôi khi được sử dụng thay thế phẫu thật cho những trường hợp u nhỏ trong miệng. Bệnh nhân bị khối u lớn có thể cần phối hợp phẫu thuật và xạ trị.
Xạ trị có thể tiến hành trước hay sau khi mổ. Trước mổ, tia xạ có thể làm giảm kích thước khối u để có thể cắt bỏ được. Tia xạ sau khi mổ được dùng để phá huỷ các tế bào ung thư còn sót lại.
Đối với xạ xạ trị ngoài, bệnh nhân vào viện hay phòng khám một ngày để điều trị. Thường thì điều trị sẽ tiến hành 5 ngày trong một tuần, liên tục trong 5 đến 6 tuần. Lịch điều trị này giúp bảo vệ những mô lành nhờ chia nhỏ tổng liều tia xạ.
Xạ trị ghép (cấy) được đặt trong những ‘hạt’ bé xíu có chứa các chất phóng xạ hoạt động trực tiếp vào trong khối u hay mô lân cận. Thông thường, chất cấy được đặt vào cơ thể trong vài ngày và bệnh nhân nhập viện trong một phòng riêng. Cần hạn chế thời gian y tá và nhân viên chăm sóc cũng như người đến thăm tiếp xúc với bệnh nhân. Mô cấy được lấy ra trước khi bệnh nhân về nhà.
Hoá trị là cách sử dụng thuốc để diệt các tế bào ung. Các nhà nghiên chứu đang tìm kiếm các thuốc có hiệu quả hay phối hợp thuốc để điều trị ung thư miệng. Có những khám phá hoá trị kết hợp với các dạng điều trị ung thư khác giúp phá huỷ khối u và ngăn bệnh lan rộng.
Các thử nghiệm lâm sàng
Các nhà nghiên cứu đang phát triển những phương thức điều trị hiệu quả hơn chống ung thư, và họ cũng đang tìm cách để giảm các tác dụng phụ của điều trị. Khi nghiên cứu cận lâm sàng cho thấy một phương pháp có hứa hẹn, bác sĩ sẽ sử dụng cách này để điều trị cho bệnh nhân trong các thử nghiệm lâm sàng. Những thử nghiệm này được thiết kế để trả lời những câu hỏi khoa học rằng phương pháp mới có an toàn và hiệu quả hay không. Những bệnh nhân tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng đóng một phần quan trọng trong y khoa và có cơ hội hưởng những lợi ích của phương pháp điều trị mới đầu tiên.
Các thử nghiệm lâm sàng nghiên cứu phương pháp mới trong điều trị ung thư miệng được tiến hành cùng cách giống nhau ở các bệnh viện trong toàn quốc. Một số thử nghiệm lâm sàng có các cách làm teo đi hay phá huỷ khối u nguyên phát. Trong các thử nghiệm khác, các nhà khoa học áp dụng các phương cách để ngăn ung thư tái phát nơi vùng miệng hay tránh lan tràn đến những nơi khác trong cơ thể. Tuy vậy vẫn còn những cách để điều trị, làm chậm quá trình hay ngăn ung thư đã lan rộng.
Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu thời gian của điều trị và các phương cách mới để kết hợp các dạng điều trị khác nhau. Chẳng hạn, các nhà nghiên cứu đang cố gắng làm tăng hiệu quả của xạ trị bằng cách cho thuốc hai ngày một lần thay vì một lần một ngày. Chúng cũng hoạt động khi tăng thân nhiệt (nóng) và với thuốc được gọi là chất nhạy cảm xạ để làm các tế bào ung nhạy cảm hơn với tia xạ. Các nhà nghiên cứu cũng sử dụng các thuốc để bảo vệ những tế bào bình thường khỏi bị tia xạ làm tổn thương. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn khám phá ra nhiều lại thuốc kháng ung và các loại phối hợp thuốc mới.
Người bị ung thư miệng bị tăng nguy cơ mắc một loại ung thư mới tại vùng miệng hay đầu cổ. Các bác sĩ đang cố gắng tìm các phòng ngừa những ung thư mới. Một số nghiên cứu được chứng minh rằng có một chất liên quan đến vitamin A có thể ngăn ngừa ung thư mới xuất hiện ở người đã từng điều trị ung thư miệng có hiệu quả.
Bệnh nhân ung thư miệng nào có quan tâm đến các thử nghiệm và muốn tham gia thì nên trao đổi với bác sĩ. Những người này cũng cần đọc Các thử nghiệm lâm sàng để làm gì?, một tập sách giải thích về các nghiên cứu điều trị và sơ lược những lợi ích và nguy cơ có thể xảy đến.
Một cách khác để biết về các thử nghiệm lâm sàng là qua PDQ, nguồn điện toán được Viện Ung Thư Quốc Gia phát triển. PDQ có chứa những thông tin về điều trị ung thư và danh sách cập nhật những thử nghiệm lâm sàng trên toàn quốc. Cục Thông tin Ung thư có thể cung cấp các thông tin về PDQ cho các bác sĩ, bệnh nhân và dân chúng.
(Theo TreToday)
Vị trí này có liên quan với ung thư khoang miệng (mồm) và hầu họng (phần của họng phía sau miệng). Khoang miệng gồm nhiều phần; môi, phần lót bên trong môi và má được gọi là niêm mạc miệng; răng, sàn miệng bên dưới lưỡi, phần xương bên trên của miệng (khẩu cái cứng); nướu răng và phần nhỏ phía sau răng khôn.
Hầu họng gồm một phần ba sau của lưỡi, khẩu cái mềm, hạnh nhân khẩu cái (a-mi-đan), và thành sau miệng. Các tuyến nước bọt tạo nước bọt và đổ vào khoang miệng giúp miệng ẩm ướt và hỗ trợ cho việc tiêu hoá thức ăn
Ung thư là gì?
Như các cơ quan khác trong cơ thể, miệng và họng được tạo nên bởi nhiều loại tế bào. Các tế bào bình thường chỉ phân chia để tạo nên những tế bào mới khi cơ thể cần đến một cách có trật tự. Quá trình này giúp giữ cơ thể khoẻ mạnh.
Những tế bào phân chia khi cơ thể không cần tế bào mới tạo nên những mô thừa. Khối mô thừa tạo nên được gọi là khối u, khối này có thể lành tính hay ác tính.
Các khối u lành tính không phải là ung thư. Có thể cắt bỏ chúng mà không bị tái phát trong hầu hết các trường hợp. Điều quan trọng hơn là các tế bào của khối u lành tính không xâm lấn đến các mô khác và không lan đến các phần khác của cơ thể. Các khối u lành tính ít khi đe dọa tính mạng.
Các khối u ác tính là ung thư. Chúng có thể xâm lấn và làm tổn thương mô và các tạng. Hơn nữa, các tế bào ung thư có thể phá vỡ khối u ác tính và vào dòng máu hay hệ bạch huyết. Đó là cách ung thư lan tràn và hình thành các khối u thứ phát ở nơi khác trong cơ thể. Sự lan tràn của ung thư được gọi là di căn.
Khi ung thư miệng lan tràn, chúng thường đi qua hệ bạch huyết. Các tế bào ung thư vào hệ bạch huyết có các bạch huyết trên đường đi – bạch huyết là các tế bào hầu như không màu, chứa dịch giúp cơ thể chống nhiễm trùng và bệnh tật. Dọc theo các kênh bạch huyết là các nhóm cơ quan nhỏ hình hạt đậu được gọi là hạch bạch huyết (đôi khi được gọi là tuyến bạch huyết).
Ung thư cũng lan đến các phần khác của cơ thể. Ung thư mới hình thành tại nơi di căn chính là loại ung thư ban đầu và có cùng tên với loại ung thư đó (ung thư nguyên phát).
Phát hiện sớm
Điều quan trọng là phát hiện ung thư miệng càng sớm càng tốt vì điều trị có hiệu quả nhất trước khi ung thư lan tràn. Viện Ung Thư Quốc Gia khuyến khích người dân hãy đóng vai trò tích cực trong việc phát hiện sớm ung thư miệng bằng cách tự khám hàng tháng. Để tự khám, người bệnh nhìn vào gương và kiểm tra bất kỳ thay đổi hay triệu chứng nào được mô tả dưới đây:
Kiểm tra răng định kỳ bao gồm khám miệng toàn bộ cũng rất quan trọng để phát hiệm sớm ung thư miệng hay các tình trạng tiền ung. Bác sĩ sẽ khám miệng là một phần của khám sức khoẻ định kỳ.
Nguyên nhân gây ung thư là gì?
Các nhà khoa học tại bệnh viện và các trung tâm y tế trên toàn quốc đang nghiên cứu về bệnh lý này để biết thêm về các nguyên nhân gây nên ung thư và cách phòng ngừa. Điều đã biết chắc là không có ai bị nhiễm ung thư từ người khác: ung thư không lây. Hai nguyên nhân gây ung thư được biết đến là rượu và thuốc lá.
Dùng thuốc lá, hút thuốc lá, hút xì gà hay ống điếu, nhai thuốc lá, hay hít thuốc lá chiếm 80-90 % nguyên nhân gây ung thư miệng. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng người hút xì gà và dùng tẩu (ống điếu) có nguy cơ bị bệnh tương đương với người hút thuốc lá. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những ngưới hút thuốc không khói cũng có một nguy cơ đặc biệt hình thành ung thư miệng. Đối với người sử dụng thuốc lá lâu ngày, nguy cơ ung thư càng cao hơnnữa khiến cho việc hít hay nhai thuốc lá ở người trẻ trở nên vấn đề quan tâm đặc biệt.
Người bỏ hút thuốc, thậm chí sau nhiều năm sử dụng cũng có thể giảm nguy cơ ung thư miệng xuống rất nhiều. Các nhóm tư vấn đặc biệt hay các nhóm tự giúp (đồng đẳng) giúp những người đang cố gắng bỏ thuốc cách hiệu quả. Một số bệnh viện có các nhóm dành cho người muốn bỏ thuốc. Hơn nữa, Dịch vụ thông tin Ung Thư và Hội Ung Thư Hoa Kỳ có thông tin về các nhóm này tại các địa phương để giúp đỡ người bỏ thuốc lá.
Uống rượu lâu ngày hay/và nặng cũng làm tăng nguy cơ ung thư miệng, ngay cả đối với người không hút thuốc. Tuy vậy, người vừa hút thuốc vừa uống rượu có nguy cơ mắc ung thư miệng cao đặc biệt. Các nhà khoa học tin rằng các chất này làm tăng tác dụng các hại của nhau lên.
Ung thư môi có thể bị do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Có thể tránh được nguy cơ này nhờ sử dụng thuốc thoa hay dầu thoa chứa chất chống nắng. Đội nón rộng vành cũng giúp chặn những tia sáng mặt trời gây hại. Những người hút tẩu có nguy cơ đặc biệt ung thư môi.
Vài nghiên cứu chứng minh rằng nhiều người bị ung thư miệng có tiền sử bệnh bạch sản, là một mảng trắng bên trong miệng. Nguyên nhân của bệnh bạch sản chưa được biết rõ, nhưng có lẽ có liên quan đến hút thuốc và uống rượu nhiều. Hiện tượng này xuất hiện khi một vùng bị kích thích như lợi và nếp miệng của người không dùng thuốc lá kiểu không hút thuốc (nhai, hít...) và môi dưới ở những người hút tẩu.
Một tình trạng khác là hồng sản, xuất hiện mảng màu đỏ ở miệng. Hồng sản thường xuất hiện nhất ở người từ 60-70 tuổi. Chẩn đoán và điều trị hồng sản và bạch sản sớm rất quan trọng vì những mảng này có thể hình thành ung thư.
Những người biết mình có nguy cơ bị ung thư miệng cao nên trao đổi về mối quan tâm này với bác sĩ hay nha sĩ, những người có khả năng gợi ý các phương cách giảm nguy cơ và sẽ lên kế hoạch phù hợp để khám bệnh.
Các triệu chứng của ung thư miệng là gì?
Ung thư miệng thường xuất hiện ở người trên 40 tuổi nhưng có thể bị ở bất kỳ lứa tuổi nào. Sau đây là những dấu hiệu cảnh báo cần quan tâm:
Vết thương nơi miệng mãi không lành
Khối u hay vùng dày lên nơi má
Mảng đỏ hay trắng ở lợi, lưỡi hay bờ miệng
Đau hay cảm giác chạm được vật gì trong miệng
Nhai hay nuốt khó
Khó di chuyền hàm hay lưỡi
Lưỡi hay vùng khác của miệng tê, hoặc
Sưng hàm gây răng giả không vừa hay không còn thích hợp
Bất kỳ triệu chứng nào ở trên cũng có thể do ung thư hay các nguyên nhân ít nghiêm trọng khác gây nên. Đừng đợi cho đến khi đau. Đau thường không phải là triệu chứng sớm của ung thư miệng. Điều quan trọng là cần đi khám ở nha sĩ hay bác sĩ nếu những triệu chứng trên kéo dài trên 2 tuần.
Chẩn đoán ung thư miệng như thế nào?
Nếu tìm thấy một vùng bất thường trong khoang miệng thì sinh thiết là cách duy nhất để biết đó có phải là ung thư hay không. Bình thường, bệnh nhân được chuyển đến một phẫu thuật viên về miệng hay về tai mũi họng để cắt một phần hay cả khối u hoặc vùng bất thường có thể nhìn thấy được. Nhà mô học sẽ xem xét mẩu mô này dưới kính hiển vi để tìm tế bào ung thư.
Hầu hết các ung thư miệng là carcinoma tế bào vảy. Các tế bào vảy lót bên trong khoang miệng.
Nếu nhà mô học tìm thấy tế bào ung thư, bác sĩ điều trị cần phải biết giai đoạn, độ lan rộng của khối u để có kế hoạch điều trị tốt nhất. Các xét nghiệm và khám tìm giai đoạn sẽ giúp bác sĩ tìm biết ung thư có lan rộng không và phần nào của cơ thể bị ảnh hưởng.
Định giai đoạn nói chung gồm các xét nghiệm X quang răng và X quang đầu, ngực. Bác sĩ có thể cần bệnh nhân chụp CT hay CAT. Chụp CT (cắt lớp điện toán) là dùng một loạt tia X được đặt bên nhau nhờ một máy vi tính để có hình ảnh chi tiếtcủa các cơ quan bên trong cơ thể. Siêu âm cũng là cách để cho ra hình ảnh của các vùng trong cơ thể.
Một sóng có tần số cao (siêu âm) mà người không nghe được đến đập vào mô hay tạng cơ thể và bị dội lại, dạng những phản âm của sóng tạo nên hình ảnh được tạo thành nhờ một đầu từ liên kết với một máy vi tính. Dạng phản âm do sóng tạo ra hình ảnh gọi là hình ảnh siêu âm.
Đôi khi bác sĩ yêu cầu chụp MRI (chụp cộng hưởng từ nhân), tạo ra hình ảnh nhờ từ trường liên kết với máy tính. Bác sĩ cũng sờ thấy những hạch ở cổ và khám những chỗ sưng hay các thay đổi khác. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh nhân sẽ được khám lâm sàng toàn diện trước khi bắt đầu điều trị.
Điều trị ung thư miệng như thế nào?
Điều trị ung thư miệng tuỳ thuộc vào một số yếu tố, trong đó có vị trí, kích thước, loại, độ lan rộng của khối u và giai đoạn của bệnh. Tuổi tác bệnh nhân và tổng trạng cũng cần được quan tâm đến. Điều trị ung thư miệng gồm phẫu thuật, xạ trị và trong hầu hết các trường hợp là kết hợp cả hai. Vài bệnh nhân được hoá trị bằng các thuốc chống ung thư.
Ở hầu hết bệnh nhân, điều quan trọng là khám răng toàn bộ trước khi bắt đầu điều trị. Do điều trị ung thư có thể làm miệng nhạy cảm và dễ bị nhiễm trùng hơn, bác sĩ thường khuyên bệnh nhân làm những răng cần thiết khi bắt đầu điều trị.
Đa số bệnh nhân ung thư muốn biết tất cả về bệnh tật của mình và các lựa chọn điều trị để đóng một phần chủ động trong quyết định chăm sóc y khoa và nha khoa. Bác sĩ là người trả lời những câu hỏi này tốt nhất. Hơn nữa, bệnh nhân có thể chuyện trò với bác sĩ để tham gia vào các nghiên cứu biện pháp điều trị mới.
Những nghiên cứu này được gọi là các thử nghiệm lâm sàng được thiết kế để cải thiện việc điều trị ung thư.
Nhiều bệnh nhân thấy việc đưa ra danh sách các vấn đề trước khi đi khám bệnh là có lợi. Viết ra những ghi chú có thể làm dễ nhớ hơn những gì bác sĩ nói. Vài bệnh nhân cũng nhận thấy khi thành viên gia đình hay bạn bè cùng tham gia thảo luận, ghi chú hay chỉ lắng nghe cũng có ích.
Có nhiều điều cần phải biết về ung thư và cách điều trị. Bệnh nhân không cần hỏi tất cả các câu hỏi hay hiểu tất cả các câu trả lời ngay lập tức. Sẽ có nhiều cơ hội để hỏi bác sĩ giải thích những điều không rõ ràng và yêu cầu nhiều thông tin hơn.
Các phương pháp điều trị
Bệnh nhân ung thư miệng có thể được nhóm các chuyên gia điều trị. Nhóm y khoa này có một phẫu thuật viên miệng, một phẫu thuật viên tai mũi họng, một nhà ung thư học y khoa, một nhà ung thư học chuyên về tia xạ, một chuyên gia phục hình nha, một bác sĩ nha tổng quát, một phẫu thuật viên thẩm mỹ, một bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng, một nhân viên công tác xã hội, một y tá, và một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu.
Phẫu thuật cắt bỏ khối u trong miệng là điều trị thường được tiến hành ở bệnh nhân ung thư miệng. Nếu có bằng chứng khối ung thư lan rộng thì phẫu thuật viên có thể nạo bỏ hạch vùng cổ. Nếu ung thư lan đến cơ và các mô khác vùng cổ thì có thể cần phẫu thuật rộng hơn.
Xạ trị là cách điều trị sử dụng các tia có năng lượng cao để làm phá huỷ các tế bào ung thư và ngăn chúng phát triển. Cũng như phẫu thuật, xạ trị là điều trị tại chỗ, nó chỉ tác động đến những tế bào trong vùng được điều trị mà thôi. Năng lượng có thể được phát ra từ một máy lớn còn gọi là xạ ngoài. Năng lượng này cũng có thể phát ra từ những chất có phóng xạ hoạt động được đặt trực tiếp ngay tại hay gần khối u được gọi là xạ trong. Xạ trị đôi khi được sử dụng thay thế phẫu thật cho những trường hợp u nhỏ trong miệng. Bệnh nhân bị khối u lớn có thể cần phối hợp phẫu thuật và xạ trị.
Xạ trị có thể tiến hành trước hay sau khi mổ. Trước mổ, tia xạ có thể làm giảm kích thước khối u để có thể cắt bỏ được. Tia xạ sau khi mổ được dùng để phá huỷ các tế bào ung thư còn sót lại.
Đối với xạ xạ trị ngoài, bệnh nhân vào viện hay phòng khám một ngày để điều trị. Thường thì điều trị sẽ tiến hành 5 ngày trong một tuần, liên tục trong 5 đến 6 tuần. Lịch điều trị này giúp bảo vệ những mô lành nhờ chia nhỏ tổng liều tia xạ.
Xạ trị ghép (cấy) được đặt trong những ‘hạt’ bé xíu có chứa các chất phóng xạ hoạt động trực tiếp vào trong khối u hay mô lân cận. Thông thường, chất cấy được đặt vào cơ thể trong vài ngày và bệnh nhân nhập viện trong một phòng riêng. Cần hạn chế thời gian y tá và nhân viên chăm sóc cũng như người đến thăm tiếp xúc với bệnh nhân. Mô cấy được lấy ra trước khi bệnh nhân về nhà.
Hoá trị là cách sử dụng thuốc để diệt các tế bào ung. Các nhà nghiên chứu đang tìm kiếm các thuốc có hiệu quả hay phối hợp thuốc để điều trị ung thư miệng. Có những khám phá hoá trị kết hợp với các dạng điều trị ung thư khác giúp phá huỷ khối u và ngăn bệnh lan rộng.
Các thử nghiệm lâm sàng
Các nhà nghiên cứu đang phát triển những phương thức điều trị hiệu quả hơn chống ung thư, và họ cũng đang tìm cách để giảm các tác dụng phụ của điều trị. Khi nghiên cứu cận lâm sàng cho thấy một phương pháp có hứa hẹn, bác sĩ sẽ sử dụng cách này để điều trị cho bệnh nhân trong các thử nghiệm lâm sàng. Những thử nghiệm này được thiết kế để trả lời những câu hỏi khoa học rằng phương pháp mới có an toàn và hiệu quả hay không. Những bệnh nhân tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng đóng một phần quan trọng trong y khoa và có cơ hội hưởng những lợi ích của phương pháp điều trị mới đầu tiên.
Các thử nghiệm lâm sàng nghiên cứu phương pháp mới trong điều trị ung thư miệng được tiến hành cùng cách giống nhau ở các bệnh viện trong toàn quốc. Một số thử nghiệm lâm sàng có các cách làm teo đi hay phá huỷ khối u nguyên phát. Trong các thử nghiệm khác, các nhà khoa học áp dụng các phương cách để ngăn ung thư tái phát nơi vùng miệng hay tránh lan tràn đến những nơi khác trong cơ thể. Tuy vậy vẫn còn những cách để điều trị, làm chậm quá trình hay ngăn ung thư đã lan rộng.
Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu thời gian của điều trị và các phương cách mới để kết hợp các dạng điều trị khác nhau. Chẳng hạn, các nhà nghiên cứu đang cố gắng làm tăng hiệu quả của xạ trị bằng cách cho thuốc hai ngày một lần thay vì một lần một ngày. Chúng cũng hoạt động khi tăng thân nhiệt (nóng) và với thuốc được gọi là chất nhạy cảm xạ để làm các tế bào ung nhạy cảm hơn với tia xạ. Các nhà nghiên cứu cũng sử dụng các thuốc để bảo vệ những tế bào bình thường khỏi bị tia xạ làm tổn thương. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn khám phá ra nhiều lại thuốc kháng ung và các loại phối hợp thuốc mới.
Người bị ung thư miệng bị tăng nguy cơ mắc một loại ung thư mới tại vùng miệng hay đầu cổ. Các bác sĩ đang cố gắng tìm các phòng ngừa những ung thư mới. Một số nghiên cứu được chứng minh rằng có một chất liên quan đến vitamin A có thể ngăn ngừa ung thư mới xuất hiện ở người đã từng điều trị ung thư miệng có hiệu quả.
Bệnh nhân ung thư miệng nào có quan tâm đến các thử nghiệm và muốn tham gia thì nên trao đổi với bác sĩ. Những người này cũng cần đọc Các thử nghiệm lâm sàng để làm gì?, một tập sách giải thích về các nghiên cứu điều trị và sơ lược những lợi ích và nguy cơ có thể xảy đến.
Một cách khác để biết về các thử nghiệm lâm sàng là qua PDQ, nguồn điện toán được Viện Ung Thư Quốc Gia phát triển. PDQ có chứa những thông tin về điều trị ung thư và danh sách cập nhật những thử nghiệm lâm sàng trên toàn quốc. Cục Thông tin Ung thư có thể cung cấp các thông tin về PDQ cho các bác sĩ, bệnh nhân và dân chúng.
(Theo TreToday)
0 Comments:
Post a Comment