Bệnh trĩ là gì ?
Trong cơ thể mỗi chúng ta có những mạch máu được gọi là tĩnh mạch, với áp suất trong lòng mạch thấp và có nhiệm vụ chuyên chở máu về tim.
Quanh lỗ hậu môn cũng có những bó tĩnh mạch này. Khi những bó tĩnh mạch trên bất thường bị to và dãn ra thì gây ra bệnh trĩ. Một chế độ ăn điển hình của người Mỹ với các loại thức ăn đã qua tinh chế, chế biến sẵn, ít các loại ngũ cốc và các thức ăn nhuận tràng làm cho khó tiêu và gây nên chứng táo bón.
Chính chứng táo bón này làm tăng áp lực trong lòng các bó tĩnh mạch quanh hậu môn. Chúng to lên, dãn ra và gây bệnh Trĩ.
Bệnh Trĩ khá phổ biến. Hầu như ai cũng đã từng có những triệu chứng của bệnh này trong suốt cuộc đời. Tỉ lệ nam nữ bị bệnh là như nhau.
Phân loại bệnh Trĩ:
Bệnh Trĩ được chia làm hai nhóm chính : Trĩ Nội và Trĩ Ngoại. Niêm mạc ống hậu môn được chia làm hai vùng khác nhau dọc theo chiều dài của ống bằng một đường gọi là đường lược. Vùng niêm mạc nằm trên đường này thì không có thần kinh cảm nhận cảm giác đau, còn vùng niêm mạc nằm dưới đường này thì có cảm giác đau.
Trĩ nội xuất phát từ những bó tĩnh mạch nằm trên đường này nên thường không đau. Nó có thể gây chảy máu và đôi khi làm sa hậu môn khi búi trĩ tương đối lớn.
Trĩ Ngoại thì ngược lại, vì xuất phát từ những bó tĩnh mạch nằm dưới đường lược, nên gây đau. Đôi khi nó giống như một mẩu da thừa nằm ngoài hậu môn. Nhiều lúc Trĩ Ngoại làm bệnh nhân rất khó chịu vì những cục máu đông trong búi .
Trĩ bị viêm nhiễm, kích thích mô da xung quanh. Tình trạng này gọi là huyết khối, gây tắc mạch trong búi trĩ, và làm bệnh nhân rất đau.
Bệnh gây những ảnh hưởng gì lên bệnh nhân và các bác sĩ làm cách nào để khám và chẩn đoán được bệnh?
Triệu chứng của trĩ có thể là chảy máu, nhầy nhớt bên trong quần lót, ngứa ngáy vùng hậu môn, đôi khi gây đau. Đau thường không đặc hiệu cho bệnh trĩ mà do một số nguyên nhân khác gây ra, thường nhất là do nứt hậu môn.
Muốn chẩn đoán bệnh phải thăm khám một cách đầy đủ vùng hậu môn và kênh hậu môn tại phòng khám. Một dụng cụ nhỏ hình ống được gọi là ống soi hậu môn sẽ giúp người BS quan sát bên trong lòng hậu môn. Việc này rất quan trọng trong quá trình thăm khám vì nó giúp người BS loại trừ những nguyên nhân gây chảy máu hậu môn khác đáng dè chừng hơn như u bướu hay polyp vùng hậu môn trực tràng. Một số xét nghiệm khác có thể cần thiết cho chẩn đoán như soi đại tràng xích ma, soi đại tràng ngang.
Điều trị bệnh Trĩ:
Cách điều trị quan trọng và hiệu quả nhất của Trĩ là phòng ngừa, không cho bệnh xảy ra. Một chế độ ăn nhiều sợi và chất xơ, cũng như các loại thức ăn nhuận tràng. Nếu không thể thực hiện được chế độ ăn thích hợp, thì có thể dùng các loại thuốc nhuận tràng như psyllium muciloid (Metamucil), Konsyl, hoặc polycarbophil (Fibercon). Việc này có thể áp dụng cho những bệnh nhân đang bị Trĩ, cho đến khi chế độ ăn mới thích hợp hơn sẽ giúp ngăn không cho tình trạng thêm tồi tệ.
Có rất nhiều loại thuốc dạng kem hoặc dùng đặt hậu môn có thể giúp xoa dịu những triệu chứng kích thích khó chịu và đau của những trường hợp trĩ ở mức nhẹ và trung bình, như hydrocortisone (Proctofoam HC) và (Anusol).
Nếu bệnh nhân không đau quá mức, có thể áp dụng một số phương pháp can thiệp ở mức độ vừa phải như sau dùng thuốc làm mềm phân, thuốc giảm đau tại chỗ, ngâm vùng hậu môn trong nước ấm. Nếu triệu chứng đau quá nổi bật, ảnh hưởng nhiều đến bệnh nhân, có thể thực hiện phẫu thuật nhằm dẫn lưu cục huyết khối, việc này khá hiệu quả vì giúp giảm đau nhanh chóng. Công việc này thực hiện khá dễ dàng tại phòng mạch của BS vì chỉ cần gây tê tại chỗ ngoài da vùng cần thực hiện. Các loại trĩ ngoại gây huyết khối tắc mạch này điều trị bằng phương pháp phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ hiệu quả nhất khi nó được phát hiện sớm trong vòng vài ngày sau khi cục huyết khối xuất hiện. Nếu để lâu, cục huyết khối có thể tan ra, hoặc nặng hơn là vỡ ra da gây chảy máu nhiều.
Trĩ nội thường gây chảy máu hơn trĩ ngoại. Có nhiều cách đối phó với tình trạng chảy máu này, có thể dùng vòng cao su thắt búi trĩ hoặc chích xơ búi trĩ bằng thuốc, làm đông búi trĩ bằng cách chiếu tia hồng ngoại hay phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ.
Phương pháp dùng vòng cao su phải thực hiện trong bệnh viện. Người ta dùng một vòng cao su, lồng vào gốc búi trĩ, búi trĩ bị thiếu máu nuôi dưỡng, hoại tử và rụng đi trong vòng 4-5 ngày. Việc này chỉ gây một chút khó chịu và đau đớn cho bệnh nhân.
Chiếu tia hồng ngoại là phương pháp dùng một nguồn ánh sáng hồng ngoại chiếu vào để làm đông dòng máu trong bó tĩnh mạch của búi trĩ, búi trĩ sẽ co lại vì máu không thể chảy qua những tĩnh mạch đã bị đông máu.
Chích xơ : tiêm vào búi trĩ một loại hoá chất gây viêm và tắc các tĩnh mạch trĩ từ đó búi trĩ co lại.
Các phương pháp trên đây là các phương pháp áp dụng cho trĩ nội độ nhẹ và trung bình. Nếu trĩ nội ở độ nặng hơn búi trĩ lớn hơn thậm chí sa ra ngoài ống hậu môn, thì phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ là chọn lựa duy nhất. Phẫu thuật này nhằm cắt lọc các tĩnh mạch trĩ vùng hậu môn, thực hiện bằng cách dùng dao mổ và máy đốt bằng điện hay đốt bằng laser. Có những bằng chứng chứng minh rằng phẫuthuật với máy đốt bằng laser ít gây đau đớn hơn phẫu thuật bằng cách phương pháp khác trong giai đoạn hậu phẫu.
Phẫu thuật thường áp dụng với bệnh nhân ngoại trú, không nhất thiết phải nhập viện. Khi mổ, có thể gây mê toàn thân, gây tê tuỷ sống hoặc đơn giản hơn chỉ cần gây tê tại chỗ. Việc chọn lựa phương pháp vô cảm nào tuỳ thuộc vào từng bệnh nhân và tốt nhất là theo quyết định của phẫu thuật viên. Vết mổ lành hoàn toàn sau 2-4 tuần, nhưng thông thường sau khoảng 1 tuần là người bệnh có thể trở lại với công việc hàng ngày của mình.
Có rất nhiều phương pháp chữa trị có thể chọn lựa cho bệnh nhân trĩ. Và việc chọn lựa phương pháp nào tuỳ theo cá nhân từng người bệnh. Cần lưu ý là chảy máu hậu môn không phải chỉ do trĩ, mà thường đó là triệu chứng đầu tiên hoặc duy nhất của một bệnh nguy hiểm hơn như là ung thư đại trực tràng.
Những loại thuốc có thể dùng điều trị Trĩ và chứng ngứa hậu môn mà không cần ý kiến bác sĩ:
Phương pháp không dùng thuốc:
Rửa vùng quanh hậu môn bằng xà phòng nhẹ, không mùi, lau bằng khăn mềm sau mỗi khi đi cầu có thể làm giảm bớt sưng tấy và ngứa ngáy. Chỉ nên lau nhẹ hay thấm nhẹ vùng đó, không nên chà xát quá mạnh. Giấy vệ sinh, loại không tẩm mùi thơm, cũng rất thích hợp để lau chùi vùng da này.
Gây tê tại chỗ :
Giúp làm giảm cảm giác đau, ngứa ngáy nóng rát hậu môn bằng cách làm tê liệt các đầu tận cùng thần kinh tại đây. Các loại thuốc chỉ nên dùng giới hạn tại vùng da quanh hậu nôn và đoạn dưới của ống hậu môn. Các loại thuốc này có thể gây những phản ứng giao cảm như ngứa ngáy khó chịu nóng rát tương tự như bị trĩ. Do đó, nên ngưng thuốc khi những cảm giác này không giảm mà còn tăng lên.
Duới đây là một số loại thuốc gợi ý :
Benzocaine 5% - 20%
Benzul Ancohol 5% - 20%
Dibucaine 0.25% - 1%
Lidocaine 2% - 5%
Pramoxine 1%
Tetracaine 0.5% - 1%.
Thuốc co mạch :
Đây là các thuốc có chức năng tương tự epinephrine - một hoá chất tự nhiên của cơ thể. Khi dùng cho vùng hậu môn, các thuốc này có tác dụng làm mạch máu ở đây co nhỏ lại, giảm sưng nề. Nó còn có thể giúp bệnh nhân đỡ đau vì có tác dụng gây tê tại chỗ. Các thuốc co mạch này được bôi xung quanh hậu môn. Không giống các loại thuốc co mạch dùng đường uống, thuốc này có vẻ có nhiều tác dụng phụ như tăng huyết áp, khó chịu, bực dọc, run, khó ngủ, làm nặng thêm bệnh tiểu đường và bệnh cường giáp.
Dưới đây là một số thuốc được sử dụng :
Ephedrine sulfate 0.1% - 1.25%
Epinephrine 0.005% - 0.01%
Phenylephrine 0.25%
Các loại chế phẩm bảo vệ:
Các chế phẩm này có khả năng tạo một hàng rào vật lý trên vùng da quanh hậu môn ngăn chặn sự tiếp xúc của vùng da nhạy cảm này với các loại dịch tiết hay phân từ hậu môn. Hàng rào này giúp làm giảm kích thích, giảm đau, ngứa rát hậu môn. Có rất nhiều chế phẩm loại này hoặc có một số thuốc trong thành phần có bổ sung thêm các chất có tác dụng bảo vệ này:
Nhôm hydroxyt dạng gel
Bơ dừa
Glycerin
Cao lanh (Kaolin)
Mỡ lông cừu (Lanolin)
Dầu khoáng
Mỡ bôi trơn
Tinh bột
Kẽm oxyt hoặc quặng kẽm chứa kẽm oxyt với nồng độ < 25%
Dầu từ gan cá tuyết (cod) hoặc gan cá mập.
Thuốc làm se:
Các thuốc này làm đông protein trong tế bào vùng da quanh hậu môn và lớp bề mặt của niêm mạc ống hậu môn. Từ đó làm mất nước vùng da này, giúp giảm đau, giảm ngứa ngáy, nóng rát. Một số loại thuốc tương tự :
Quặng kẽm (calamine) 5% - 25 5
Kẽm oxyt 5% - 25%
Nước cây phỉ (witch hazel) 10% - 50%
Thuốc sát trùng :
Có tác dụng ức chế sự phát triển của vi trùng và một số sinh vật khác. Tuy nhiên hiệu quả của thuốc có thực sự hơn rửa bằng xà phòng và nước không còn là điều đang bàn cãi.
Một số loại thuốc sát trùng:
Acid Boric
Hydrastis
Phenol
Benzalkonium chloride
Cetylpiridinium chloride
Benzethoium chloride
Resorcinol
Thuốc làm tan keratine
Đây là những hoá chất làm tan và bong lớp da hay lớp niêm trên cùng khi bôi lên một vùng da niêm nào đó. Việc dùng thuốc nhằm mục đích làm tan lớp mô bên trên bề mặt da, giúp các loại thuốc khác có thể ngấm sâu dễ dàng vào lớp mô bên dưới. Nhóm thuốc này có hai loại dược chất đang được dùng :
Nhôm chlorhydroxy allantoinate (alcloxa) 0.2% - 2%
Resorcinol 1% - 3%
Thuốc giảm đau:
Các loại thuốc này có khả năng giảm đau, cảm giác khó chịu, nóng rát vùng hậu môn bằng cách ức chế các thụ cảm cảm giác tại vùng này. Ví dụ :
Methol 0.1% - 1.0% (không nên dùng với nồng độ lớn hơn 1%)
Camphor (long não) 0.1% - 3% (không nên dùng với nồng độ lớn hơn 3%)
Juniper tar (nhựa cây bách xù) 1% - 5%
Một số tác nhân khác:
Các chất kháng giao cảm cũng là thành phần trong một số thuốc điều trị Trĩ vì chúng có khả năng ức chế sự dẫn truyền của các sợi thần kinh. Tuy nhiên nếu dùng đơn độc thì thuốc chỉ có tác dụng nếu dùng đường toàn thân (ví dụ như đường uống), không hiệu quả khi dùng tại chỗ để điều trị Trĩ.
Một số thuốc giúp vết thương vùng hậu môn mau lành. Người ta tìm thấy trong một số thuốc điều trị Trĩ có một chất được chiết xuất từ men rượu nghĩ là có khả năng làm vết thương mau lành. Và việc này đã gây nhiều tranh cãi bởi vì chất này chưa được chứng minh là có thể làm vết thương mau lành.
Corticosteroids làm giảm đau và ngứa ngáy. Nhưng không có một loại dược phẩm nào điều trị Trĩ chứa corticosteroid được bán mà không có toa của Bác sĩ.
Các loại thuốc điều trị Trĩ và chứng ngứa hậu môn được sử dụng như thế nào?
Các loại thuốc hiện đang lưu hành có các dạng sau : dạng thuốc mỡ, dạng kem, dạng gel, thuốc đặt hậu môn, dạng bọt. Thuốc mỡ, kem và gel – khi sử dụng ở vùng da bên ngoài hậu môn – thì chỉ cần bôi một lớp mỏng. Còn khi muốn đưa vào trong lòng hậu môn, nên dùng một ống nhỏ để đưa vào, ống này trước khi đưa vào lòng hậu môn nên được bôi trơn.
Các thuốc đặt hậu môn dễ di chuyển lên trên vùng trực tràng, không cố định tại lổ hậu môn, nên người ta ít sử dụng trong điều trị Trĩ. Mặt khác thuốc có tác dụng chậm vì phải tan ra rồi mới có thể phóng thích được các thành phần của thuốc.
Thuốc dạng bọt chưa có chứng minh là có hiệu quả hơn thuốc dạng mỡ.
Cách sử dụng và những điều cần lưu ý khi sử dụng các loại thuốc trên:
Phụ nữ có thai và cho con bú nếu phải sử dụng các loại thuốc trên thì chỉ nên sử dụng ngoài da (ở ngoài ống hậu môn) hoặc nếu cần dùng bên trong thì chỉ sử dụng các chế phẩm bảo vệ. Đối với nam giới và những phụ nữ khác, các loại thuốc trên đều khá hiệu quả. Tuy nhiên, theo nguyên tắc thuốc càng chứa hàm lượng dược chất càng thấp càng tốt, và thuốc không nên dùng phẩm màu hay các chất tạo mùi.
Để có tác dụng tốt nhất, các thuốc điều trị Trĩ nên dùng sau khi đi tiêu. Vùng da quanh hậu môn nên được rửa sạch bằng xà phòng và nước trước khi bôi thuốc. Nếu có rỉ hay chảy máu, đi cầu phân đen hoặc búi trĩ lòi ra ngoài, nên đến khám bác sĩ.
Tổng kết:
Trĩ là do sự dãn các búi tĩnh mạch.
Trĩ có hai dạng là trĩ nội và trĩ ngoại.
Chế độ ăn có nhiều chất xơ và các chất nhuận tràng có thể hạn chế táo bón và bệnh trĩ.
Cảm giác khó chịu nóng rát và đau do trĩ có thể giảm khi dùng một số loại thuốc thoa hay đặt hậu môn.
Trĩ ngoại có các cục huyết khối gây rất đau đớn, điều trị tốt nhất bằng phẫu thuật.
Trĩ nội có chảy máu có thể điều trị bằng cách thắt búi trĩ bằng dây cao su, chích xơ, làm đông và teo búi trĩ hoặc áp dụng phẫu thuật.
(Theo Tretoday)
Quanh lỗ hậu môn cũng có những bó tĩnh mạch này. Khi những bó tĩnh mạch trên bất thường bị to và dãn ra thì gây ra bệnh trĩ. Một chế độ ăn điển hình của người Mỹ với các loại thức ăn đã qua tinh chế, chế biến sẵn, ít các loại ngũ cốc và các thức ăn nhuận tràng làm cho khó tiêu và gây nên chứng táo bón.
Chính chứng táo bón này làm tăng áp lực trong lòng các bó tĩnh mạch quanh hậu môn. Chúng to lên, dãn ra và gây bệnh Trĩ.
Bệnh Trĩ khá phổ biến. Hầu như ai cũng đã từng có những triệu chứng của bệnh này trong suốt cuộc đời. Tỉ lệ nam nữ bị bệnh là như nhau.
Phân loại bệnh Trĩ:
Bệnh Trĩ được chia làm hai nhóm chính : Trĩ Nội và Trĩ Ngoại. Niêm mạc ống hậu môn được chia làm hai vùng khác nhau dọc theo chiều dài của ống bằng một đường gọi là đường lược. Vùng niêm mạc nằm trên đường này thì không có thần kinh cảm nhận cảm giác đau, còn vùng niêm mạc nằm dưới đường này thì có cảm giác đau.
Trĩ nội xuất phát từ những bó tĩnh mạch nằm trên đường này nên thường không đau. Nó có thể gây chảy máu và đôi khi làm sa hậu môn khi búi trĩ tương đối lớn.
Trĩ Ngoại thì ngược lại, vì xuất phát từ những bó tĩnh mạch nằm dưới đường lược, nên gây đau. Đôi khi nó giống như một mẩu da thừa nằm ngoài hậu môn. Nhiều lúc Trĩ Ngoại làm bệnh nhân rất khó chịu vì những cục máu đông trong búi .
Trĩ bị viêm nhiễm, kích thích mô da xung quanh. Tình trạng này gọi là huyết khối, gây tắc mạch trong búi trĩ, và làm bệnh nhân rất đau.
Bệnh gây những ảnh hưởng gì lên bệnh nhân và các bác sĩ làm cách nào để khám và chẩn đoán được bệnh?
Triệu chứng của trĩ có thể là chảy máu, nhầy nhớt bên trong quần lót, ngứa ngáy vùng hậu môn, đôi khi gây đau. Đau thường không đặc hiệu cho bệnh trĩ mà do một số nguyên nhân khác gây ra, thường nhất là do nứt hậu môn.
Muốn chẩn đoán bệnh phải thăm khám một cách đầy đủ vùng hậu môn và kênh hậu môn tại phòng khám. Một dụng cụ nhỏ hình ống được gọi là ống soi hậu môn sẽ giúp người BS quan sát bên trong lòng hậu môn. Việc này rất quan trọng trong quá trình thăm khám vì nó giúp người BS loại trừ những nguyên nhân gây chảy máu hậu môn khác đáng dè chừng hơn như u bướu hay polyp vùng hậu môn trực tràng. Một số xét nghiệm khác có thể cần thiết cho chẩn đoán như soi đại tràng xích ma, soi đại tràng ngang.
Điều trị bệnh Trĩ:
Cách điều trị quan trọng và hiệu quả nhất của Trĩ là phòng ngừa, không cho bệnh xảy ra. Một chế độ ăn nhiều sợi và chất xơ, cũng như các loại thức ăn nhuận tràng. Nếu không thể thực hiện được chế độ ăn thích hợp, thì có thể dùng các loại thuốc nhuận tràng như psyllium muciloid (Metamucil), Konsyl, hoặc polycarbophil (Fibercon). Việc này có thể áp dụng cho những bệnh nhân đang bị Trĩ, cho đến khi chế độ ăn mới thích hợp hơn sẽ giúp ngăn không cho tình trạng thêm tồi tệ.
Có rất nhiều loại thuốc dạng kem hoặc dùng đặt hậu môn có thể giúp xoa dịu những triệu chứng kích thích khó chịu và đau của những trường hợp trĩ ở mức nhẹ và trung bình, như hydrocortisone (Proctofoam HC) và (Anusol).
Nếu bệnh nhân không đau quá mức, có thể áp dụng một số phương pháp can thiệp ở mức độ vừa phải như sau dùng thuốc làm mềm phân, thuốc giảm đau tại chỗ, ngâm vùng hậu môn trong nước ấm. Nếu triệu chứng đau quá nổi bật, ảnh hưởng nhiều đến bệnh nhân, có thể thực hiện phẫu thuật nhằm dẫn lưu cục huyết khối, việc này khá hiệu quả vì giúp giảm đau nhanh chóng. Công việc này thực hiện khá dễ dàng tại phòng mạch của BS vì chỉ cần gây tê tại chỗ ngoài da vùng cần thực hiện. Các loại trĩ ngoại gây huyết khối tắc mạch này điều trị bằng phương pháp phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ hiệu quả nhất khi nó được phát hiện sớm trong vòng vài ngày sau khi cục huyết khối xuất hiện. Nếu để lâu, cục huyết khối có thể tan ra, hoặc nặng hơn là vỡ ra da gây chảy máu nhiều.
Trĩ nội thường gây chảy máu hơn trĩ ngoại. Có nhiều cách đối phó với tình trạng chảy máu này, có thể dùng vòng cao su thắt búi trĩ hoặc chích xơ búi trĩ bằng thuốc, làm đông búi trĩ bằng cách chiếu tia hồng ngoại hay phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ.
Phương pháp dùng vòng cao su phải thực hiện trong bệnh viện. Người ta dùng một vòng cao su, lồng vào gốc búi trĩ, búi trĩ bị thiếu máu nuôi dưỡng, hoại tử và rụng đi trong vòng 4-5 ngày. Việc này chỉ gây một chút khó chịu và đau đớn cho bệnh nhân.
Chiếu tia hồng ngoại là phương pháp dùng một nguồn ánh sáng hồng ngoại chiếu vào để làm đông dòng máu trong bó tĩnh mạch của búi trĩ, búi trĩ sẽ co lại vì máu không thể chảy qua những tĩnh mạch đã bị đông máu.
Chích xơ : tiêm vào búi trĩ một loại hoá chất gây viêm và tắc các tĩnh mạch trĩ từ đó búi trĩ co lại.
Các phương pháp trên đây là các phương pháp áp dụng cho trĩ nội độ nhẹ và trung bình. Nếu trĩ nội ở độ nặng hơn búi trĩ lớn hơn thậm chí sa ra ngoài ống hậu môn, thì phẫu thuật cắt bỏ búi trĩ là chọn lựa duy nhất. Phẫu thuật này nhằm cắt lọc các tĩnh mạch trĩ vùng hậu môn, thực hiện bằng cách dùng dao mổ và máy đốt bằng điện hay đốt bằng laser. Có những bằng chứng chứng minh rằng phẫuthuật với máy đốt bằng laser ít gây đau đớn hơn phẫu thuật bằng cách phương pháp khác trong giai đoạn hậu phẫu.
Phẫu thuật thường áp dụng với bệnh nhân ngoại trú, không nhất thiết phải nhập viện. Khi mổ, có thể gây mê toàn thân, gây tê tuỷ sống hoặc đơn giản hơn chỉ cần gây tê tại chỗ. Việc chọn lựa phương pháp vô cảm nào tuỳ thuộc vào từng bệnh nhân và tốt nhất là theo quyết định của phẫu thuật viên. Vết mổ lành hoàn toàn sau 2-4 tuần, nhưng thông thường sau khoảng 1 tuần là người bệnh có thể trở lại với công việc hàng ngày của mình.
Có rất nhiều phương pháp chữa trị có thể chọn lựa cho bệnh nhân trĩ. Và việc chọn lựa phương pháp nào tuỳ theo cá nhân từng người bệnh. Cần lưu ý là chảy máu hậu môn không phải chỉ do trĩ, mà thường đó là triệu chứng đầu tiên hoặc duy nhất của một bệnh nguy hiểm hơn như là ung thư đại trực tràng.
Những loại thuốc có thể dùng điều trị Trĩ và chứng ngứa hậu môn mà không cần ý kiến bác sĩ:
Phương pháp không dùng thuốc:
Rửa vùng quanh hậu môn bằng xà phòng nhẹ, không mùi, lau bằng khăn mềm sau mỗi khi đi cầu có thể làm giảm bớt sưng tấy và ngứa ngáy. Chỉ nên lau nhẹ hay thấm nhẹ vùng đó, không nên chà xát quá mạnh. Giấy vệ sinh, loại không tẩm mùi thơm, cũng rất thích hợp để lau chùi vùng da này.
Gây tê tại chỗ :
Giúp làm giảm cảm giác đau, ngứa ngáy nóng rát hậu môn bằng cách làm tê liệt các đầu tận cùng thần kinh tại đây. Các loại thuốc chỉ nên dùng giới hạn tại vùng da quanh hậu nôn và đoạn dưới của ống hậu môn. Các loại thuốc này có thể gây những phản ứng giao cảm như ngứa ngáy khó chịu nóng rát tương tự như bị trĩ. Do đó, nên ngưng thuốc khi những cảm giác này không giảm mà còn tăng lên.
Duới đây là một số loại thuốc gợi ý :
Benzocaine 5% - 20%
Benzul Ancohol 5% - 20%
Dibucaine 0.25% - 1%
Lidocaine 2% - 5%
Pramoxine 1%
Tetracaine 0.5% - 1%.
Thuốc co mạch :
Đây là các thuốc có chức năng tương tự epinephrine - một hoá chất tự nhiên của cơ thể. Khi dùng cho vùng hậu môn, các thuốc này có tác dụng làm mạch máu ở đây co nhỏ lại, giảm sưng nề. Nó còn có thể giúp bệnh nhân đỡ đau vì có tác dụng gây tê tại chỗ. Các thuốc co mạch này được bôi xung quanh hậu môn. Không giống các loại thuốc co mạch dùng đường uống, thuốc này có vẻ có nhiều tác dụng phụ như tăng huyết áp, khó chịu, bực dọc, run, khó ngủ, làm nặng thêm bệnh tiểu đường và bệnh cường giáp.
Dưới đây là một số thuốc được sử dụng :
Ephedrine sulfate 0.1% - 1.25%
Epinephrine 0.005% - 0.01%
Phenylephrine 0.25%
Các loại chế phẩm bảo vệ:
Các chế phẩm này có khả năng tạo một hàng rào vật lý trên vùng da quanh hậu môn ngăn chặn sự tiếp xúc của vùng da nhạy cảm này với các loại dịch tiết hay phân từ hậu môn. Hàng rào này giúp làm giảm kích thích, giảm đau, ngứa rát hậu môn. Có rất nhiều chế phẩm loại này hoặc có một số thuốc trong thành phần có bổ sung thêm các chất có tác dụng bảo vệ này:
Nhôm hydroxyt dạng gel
Bơ dừa
Glycerin
Cao lanh (Kaolin)
Mỡ lông cừu (Lanolin)
Dầu khoáng
Mỡ bôi trơn
Tinh bột
Kẽm oxyt hoặc quặng kẽm chứa kẽm oxyt với nồng độ < 25%
Dầu từ gan cá tuyết (cod) hoặc gan cá mập.
Thuốc làm se:
Các thuốc này làm đông protein trong tế bào vùng da quanh hậu môn và lớp bề mặt của niêm mạc ống hậu môn. Từ đó làm mất nước vùng da này, giúp giảm đau, giảm ngứa ngáy, nóng rát. Một số loại thuốc tương tự :
Quặng kẽm (calamine) 5% - 25 5
Kẽm oxyt 5% - 25%
Nước cây phỉ (witch hazel) 10% - 50%
Thuốc sát trùng :
Có tác dụng ức chế sự phát triển của vi trùng và một số sinh vật khác. Tuy nhiên hiệu quả của thuốc có thực sự hơn rửa bằng xà phòng và nước không còn là điều đang bàn cãi.
Một số loại thuốc sát trùng:
Acid Boric
Hydrastis
Phenol
Benzalkonium chloride
Cetylpiridinium chloride
Benzethoium chloride
Resorcinol
Thuốc làm tan keratine
Đây là những hoá chất làm tan và bong lớp da hay lớp niêm trên cùng khi bôi lên một vùng da niêm nào đó. Việc dùng thuốc nhằm mục đích làm tan lớp mô bên trên bề mặt da, giúp các loại thuốc khác có thể ngấm sâu dễ dàng vào lớp mô bên dưới. Nhóm thuốc này có hai loại dược chất đang được dùng :
Nhôm chlorhydroxy allantoinate (alcloxa) 0.2% - 2%
Resorcinol 1% - 3%
Thuốc giảm đau:
Các loại thuốc này có khả năng giảm đau, cảm giác khó chịu, nóng rát vùng hậu môn bằng cách ức chế các thụ cảm cảm giác tại vùng này. Ví dụ :
Methol 0.1% - 1.0% (không nên dùng với nồng độ lớn hơn 1%)
Camphor (long não) 0.1% - 3% (không nên dùng với nồng độ lớn hơn 3%)
Juniper tar (nhựa cây bách xù) 1% - 5%
Một số tác nhân khác:
Các chất kháng giao cảm cũng là thành phần trong một số thuốc điều trị Trĩ vì chúng có khả năng ức chế sự dẫn truyền của các sợi thần kinh. Tuy nhiên nếu dùng đơn độc thì thuốc chỉ có tác dụng nếu dùng đường toàn thân (ví dụ như đường uống), không hiệu quả khi dùng tại chỗ để điều trị Trĩ.
Một số thuốc giúp vết thương vùng hậu môn mau lành. Người ta tìm thấy trong một số thuốc điều trị Trĩ có một chất được chiết xuất từ men rượu nghĩ là có khả năng làm vết thương mau lành. Và việc này đã gây nhiều tranh cãi bởi vì chất này chưa được chứng minh là có thể làm vết thương mau lành.
Corticosteroids làm giảm đau và ngứa ngáy. Nhưng không có một loại dược phẩm nào điều trị Trĩ chứa corticosteroid được bán mà không có toa của Bác sĩ.
Các loại thuốc điều trị Trĩ và chứng ngứa hậu môn được sử dụng như thế nào?
Các loại thuốc hiện đang lưu hành có các dạng sau : dạng thuốc mỡ, dạng kem, dạng gel, thuốc đặt hậu môn, dạng bọt. Thuốc mỡ, kem và gel – khi sử dụng ở vùng da bên ngoài hậu môn – thì chỉ cần bôi một lớp mỏng. Còn khi muốn đưa vào trong lòng hậu môn, nên dùng một ống nhỏ để đưa vào, ống này trước khi đưa vào lòng hậu môn nên được bôi trơn.
Các thuốc đặt hậu môn dễ di chuyển lên trên vùng trực tràng, không cố định tại lổ hậu môn, nên người ta ít sử dụng trong điều trị Trĩ. Mặt khác thuốc có tác dụng chậm vì phải tan ra rồi mới có thể phóng thích được các thành phần của thuốc.
Thuốc dạng bọt chưa có chứng minh là có hiệu quả hơn thuốc dạng mỡ.
Cách sử dụng và những điều cần lưu ý khi sử dụng các loại thuốc trên:
Phụ nữ có thai và cho con bú nếu phải sử dụng các loại thuốc trên thì chỉ nên sử dụng ngoài da (ở ngoài ống hậu môn) hoặc nếu cần dùng bên trong thì chỉ sử dụng các chế phẩm bảo vệ. Đối với nam giới và những phụ nữ khác, các loại thuốc trên đều khá hiệu quả. Tuy nhiên, theo nguyên tắc thuốc càng chứa hàm lượng dược chất càng thấp càng tốt, và thuốc không nên dùng phẩm màu hay các chất tạo mùi.
Để có tác dụng tốt nhất, các thuốc điều trị Trĩ nên dùng sau khi đi tiêu. Vùng da quanh hậu môn nên được rửa sạch bằng xà phòng và nước trước khi bôi thuốc. Nếu có rỉ hay chảy máu, đi cầu phân đen hoặc búi trĩ lòi ra ngoài, nên đến khám bác sĩ.
Tổng kết:
Trĩ là do sự dãn các búi tĩnh mạch.
Trĩ có hai dạng là trĩ nội và trĩ ngoại.
Chế độ ăn có nhiều chất xơ và các chất nhuận tràng có thể hạn chế táo bón và bệnh trĩ.
Cảm giác khó chịu nóng rát và đau do trĩ có thể giảm khi dùng một số loại thuốc thoa hay đặt hậu môn.
Trĩ ngoại có các cục huyết khối gây rất đau đớn, điều trị tốt nhất bằng phẫu thuật.
Trĩ nội có chảy máu có thể điều trị bằng cách thắt búi trĩ bằng dây cao su, chích xơ, làm đông và teo búi trĩ hoặc áp dụng phẫu thuật.
(Theo Tretoday)
0 Comments:
Post a Comment