Nắng nóng đến nỗi nung đốt cả người và làm cho "nước mắt cũng phải bốc hơi" như các nhà thơ tả thì quá quắt lắm. Nhưng có lẽ cũng không oan. Vì y học đã chứng minh trời nóng có nhiều rủi ro trên sức khoẻ con người.
Nắng là ánh sáng mang thêm sức nóng của mặt trời trực tiếp chiếu xuống. Bình thường nóng bức tăng dần từ sáng tới cao độ là trưa rồi giảm dần tới chiều và ban đêm. Tia nắng có thể xuyên qua lớp da không quần áo, làm tổn thương các phân tử DNA, nhiễm thể của tế bào da. Tia cực tím của nắng gắt vào mùa hè dễ làm da tổn thương, đưa tới mau già, ung thư da. Khi ta sống trong không gian quá nóng, cơ thể sẽ có một số phản ứng để làm bớt nóng: mạch máu giãn nở, máu dồn nhiều tới da khiến nhiệt phân tán đi. Các hạch mồ hôi hoạt động mạnh, mồ hôi tiết ra nhiều, bốc hơi làm giảm nhiệt trong cơ thể. Khi nhiệt độ thay đổi mà các cơ chế trên không điều hoà thích nghi hoặc khi có những nguy cơ tăng, giảm nhiệt khác thì một số bệnh liên quan tới sức nóng sẽ xảy ra:
Ban đỏ da: phơi lâu trong nắng, da sẽ mẩn đỏ, ngứa. Tiếp tục phơi nắng lâu hơn da sẽ bị viêm, đôi khi nhiễm độc. Để tránh khó chịu này, cần mặc quần áo rộng che cả thân hình, tránh nắng quá độ. Khi đã nổi ban, thoa và uống thuốc chống dị ứng như Bénadryl hoặc bôi kem Caladryl.
Chuột rút: trường hợp này xảy ra ngay sau khi hoạt động mạnh dưới trời nắng, đổ mồ hôi nhiều mà lại không uống nước có đủ chất muối để thay thế. Các bắp thịt lớn, như ở bắp chân, ở bụng sẽ co rút gây ra đau nhức mà ta gọi là chuột rút. Để tránh chuột rút, cần uống nước có pha muối sodium trong thời gian vận động. Không nên dùng muối viên vì muối làm xót bao tử, đồng thời nước vẫn chưa được thay thế.
Ngất xỉu: hơi nóng có thể làm ta ngất xỉu vì mạch máu ngoại vi giãn nở, giảm lượng máu trở lại tim và lên não bộ đồng thời đổ mồ hôi nhiều đưa đến thiếu nước. Để tránh rủi ro này, không nên phơi nắng quá lâu. Khi cảm thấy có thể bị xỉu thì di chuyển ngay vào chỗ có bóng mát và nhớ uống nhiều nước.
Kiệt sức: người bị kiệt sức không có dấu hiệu thần kinh nhưng bị nhức đầu, chóng mặt, ói mửa, mệt mỏi, đau nhức các bắp thịt. Hơi nóng làm cơ thể mất nước, thiếu muối vì đổ mồ hôi quá nhiều. Lực sĩ vận động cật lực, người lao động chân tay quá sức trong môi trường nóng bức mà lại không uống đầy đủ nước là hay bị kiệt sức vì nóng nhất. Ngoài ra, quý lão niên đang dùng thuốc lợi tiểu để trị cao huyết áp cũng thường hay bị rắc rối này. Để tránh kiệt sức vì nắng nên uống nhiều nước có muối và rời khỏi nơi nắng gắt ngay.
Trúng cảm nhiệt: đây là một cấp cứu sinh tử, bệnh nhân cần được điều trị tức thì tại bệnh viện với các phương tiện hữu hiệu. Nếu chậm trễ, có thể thiệt mạng. Trúng cảm nhiệt xảy ra khi cơ thể tiếp cận với sức nóng quá lâu mà bộ phận điều hoà thân nhiệt bị tràn ngập, không cáng đáng, thích nghi được với sức nóng. Dấu hiệu đầu tiên là bệnh nhân đổ mồ hôi rất nhiều (rồi một lúc sau lại ngưng), nhiệt độ tăng cao có khi tới 41oC, da nóng và khô, khó thở, tim đập nhanh, huyết áp giảm, tính tình cáu kỉnh, gây gổ, có ảo giác nghe nhìn các sự việc không có thật. Trường hợp nặng có thể đưa đến tổn thương não, kinh phong, liệt bán thân, hôn mê, đôi khi chết.
Trong lúc chờ đợi xe cấp cứu đưa đi bệnh viện, việc quan trọng tức thì là phải làm hạ nhiệt độ trong người nạn nhân. Di chuyển họ vào nằm ở chỗ mát râm, cởi bớt quần áo để máu huyết lưu thông và cơ thể thoáng mát; dội nước hay phủ khăn thấm nước lạnh lên cơ thể; hướng gió quạt vào người nạn nhân, nhất là nơi máu lưu thông nhiều như nách, háng, cổ, để phân tán hơi nóng; hạn chế cho nạn nhân uống nước; không nên cho uống thuốc hạ nhiệt như Tylenol, Aspirin vì thuốc có thể gây thêm tổn thương cho gan.
Khi nói tới ảnh hưởng của sức nóng gay gắt, ta có thể ví cơ thể với… cái đầu máy xe hơi. Nếu cả hai đều có nhiệt độ quá cao sẽ có khó khăn, trục trặc. Trước những tác hại của nắng gắt, bao giờ người già và em bé cũng thường bị hơn lứa tuổi khác vì sức đề kháng với bệnh kém hữu hiệu. Riêng nữ giới dường như ít gặp rủi ro trên hơn nam giới vì quý bà, quý cô hiểu rõ khả năng chịu đựng nên sớm tránh né trước khi lâm nguy.
Biết trước để tránh sự quá nóng là điều khôn ngoan. Vì khi cơ thể đã bị trúng nhiệt rồi thì chẳng khác gì ta đang lái chiếc xe mà nước trong bình giải nhiệt đã sôi cạn, máy sắp bốc cháy, chỉ đủ sức lết tới nghĩa địa xe phế thải.
Theo nutifood
0 Comments:
Post a Comment